Kut'ül Amare'ye unutulmayacak kutlama

Osmanlı Devleti'nin Çanakkale'den sonra en önemli zaferi olarak bilinen Kut'ül Amare Savaşı, Cumhuriyet'in ilk yıllarında bayram niteliğinde kutlanan, fakat sonra unutulmaya yüz tutan bu tarihi zafer, bugün yeniden kutlanacak.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kut'ül Amare'nin 100'üncü yıl dönümünde, prestij kitap ve çizgi roman yayımlama, sergi ve sempozyum düzenlemeden web sitesi ve tiyatro oyunu hazırlamaya kadar birçok yeni projeye imza atarak unutulan zaferin hafızalara kazınması için pek çok etkinlik düzenleyecek.

Kültür ve Turizm Bakanlı Unutulan zafer, tiyatro sahnesine de taşınacak. Bu kapsamda Devlet Tiyatroları, gelecek sezon yeni bir oyunu sahneleyecek. Zafere ilişkin bir belgesel ve zaferi genç nesillere daha iyi anlatabilmek için de çizgi romanlar hazırlanacak. İlk ve ortaöğretim öğrencileri için farklı çizgi romanlar basılacak.

70x100 ebatında Kut'ül Amare haritaları hazırlanacak. Özel çizim haritada, cepheler ve askeri birliklerin konumu, illüstrasyonlar, tarihler ve açıklamalarla yer alacak. Haritanın köşesinde kısaca zaferin anlatıldığı bir bölüm bulunacak. Kuşe kağıda özel baskı harita, yerleştirileceği kutu ile ilgili yerlere dağıtılacak.

Zaferle ilgili bilgi, program, belgesel, kısa tanıtım ve diğer çalışmaların yer aldığı bir de web sitesi hazırlandı. Türkçe, İngilizce ve Arapça olarak 3 dilde tasarlanan web sitesi bugün yayına girecek.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, “Unutulan Zafer: Kûtûlamâre” etkinliklerini yılsonuna kadar sürdürecek.

Etkinlikler kapsamında orijinali İngiliz Ulusal Arşivi'nde yer alan Mehmet Emin Bey'in Kut'ül Amare'yi anlattığı hatıratı, zaferin 100'üncü yıl dönümünde yeniden yayımlandı.

Kut'ül Ammare nedir? Kut'ül Ammare'de neler oldu?

Kûtulamâre Zaferi, Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda Türk tarihinin en şanlı sayfalarının yazıldığı Çanakkale Zaferi’nden sonra kazanmış olduğu diğer büyük ve anlamlı zaferdir. Irak Cephesi’nde 4,5 aylık bir kuşatma sonucunda, 29 Nisan 1916’da Kûtulamâre’de 5’i general 481 subay ve 13.300 kişilik İngiliz ordusu esir alınmış; Kûtulamâre’de kuşatılan kuvvetleri kurtarmak için harekete geçen Irak İngiliz ordusunun verdiği kayıplarla birlikte İngilizler bu cephede 40 bin askerini kaybetmişti.

Osmanlı ordusunun Birinci Dünya Savaşı’nda İngilizlere karşı çarpıştığı cephelerden biri Irak cephesidir. Osmanlı dönemi kaynaklarında Irak-ı Arap olarak adlandırılan bölge, Dicle, Fırat havzası arasında bulunan tarihteki Mezopotamya’yı içine alır ve Basra Körfezi’ne kadar uzanır.

İngiltere; Irak, İran ve Basra Körfezi’nde elinde bulundurduğu petrol kaynaklarını kontrol altında tutmak ve İngiliz İmparatorluğu’nun can damarı olan Hindistan yolunun güvenliğini sağlamak amacıyla, 6 Kasım 1914 tarihinde Basra Körfezi’nde Şattülarap ağzındaki Fav mevkiine asker çıkardı. Hızla kuzeye doğru ilerleyen İngiliz ordusu 22 Kasım 1914’te Basra’yı ele geçirdi.

İngiliz ordusu, 1915 yılında harekatına devam ederek Ekim ayına kadar Fırat nehri üzerinde Nasıriye’yi, Dicle nehri üzerinde Kûtulamâre’yi işgal etti.

İngilizler, daha sonra Bağdat’ı ele geçirmek için harekete geçti. Ancak 25 Kasım 1915’te Selman-ı Pâk’ta Osmanlı ordusuna mağlup olarak geri çekildi ve Kûtulamâre’ye sığındı.

7 Aralık 1915’te Osmanlı ordusu tarafından kuşatılan Kûtulamâre’de bulunan İngiliz ordusu tam 4 ay 23 gün mahsur kaldıktan sonra, 29 Nisan 1916’da teslim olmak zorunda kaldı.

Osmanlı ordusu, Kûtulamâre’de bulunan İngiliz kuvvetlerine mensup, başta ordu komutanı General Townshend olmak üzere 5 general, 481 subay ve 13.300 askeri esir aldı.

Tarihe Kûtulamâre zaferi olarak geçen kuşatma ve bu kuşatmayı kırmak için harekete geçen İngiliz ordusuyla yapılan muharebelerde İngilizler 40 bin kayıp ve esir verirken Türk birlikleri ise 25 bin askerini kaybetti.

Kûtulamâre Savaşı sırasında Türk birlikleri sınırlı sayıda uçakla önemli görevler yaptı. Keşif görevleri yapan Türk uçakları bir taraftan da düşman hedeflerini bombardıman etti.

Ancak kazanılan bu tarihi zaferden sonra çarpışmalar devam etti. Büyük imkansızlıklarla savaşan Osmanlı Ordusu, takviye edilen İngilizlerin bölgeyi Şubat 1917’de işgal etmesine engel olamadı. Basra Körfezi’nden 1914 sonlarında çıkarma yapan İngilizler, ancak Mart 1917’de Bağdat’a ulaşarak kenti işgal etti.

Kûtulamâre Zaferi, Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu’nun zor şartlar ve imkansızlıklar içerisinde, Çanakkale’den sonra kazandığı ve bir İngiliz tümeninin bütün personeli ile birlikte esir alındığı eşsiz bir zaferdir. 29 Nisan 1916’da İngilizlere karşı kazanılan bu ikinci büyük zafer, İngilizler için tam bir moral bozukluğu olmuşken, teslim alınan 13 bin kişilik İngiliz ordusu bütün dünyada geniş yankı uyandırmıştı. Kûtülamâre zaferi Türk ordusunun maneviyatını yükseltmiş, bütün dünyada yankı uyandırmıştı.

Zaferi kazanan 6. Ordunun komutanı Halil Paşa, ordu birliklerine yayınladığı mesajda şöyle demiştir:

Orduma!

Arslanlar!

Bugün Türklere şeref, şan, İngilizlere kara meydan olan şu kızgın toprakların güneşli havasında şehitlerimizin ruhu şâd ve handân uçuşuyorlar. Hepinizin pâk alınlarınızdan öperek, cümlenizi tebrik ederim.

Bize iki yüz yıldan beri tarihimizde okunmayan bir vakayı kaydettiren yüce Allah’a hamd ve şükürler olsun. Allah’ın azametine bakınız ki, 1500 senelik İngiliz tarihine böyle bir vakayı ilk defa sizin süngülerinizle yazdırdı.

Ordum, gerek Kût karşısında gerekse Kût’u kurtarmak isteyenler karşısında 300’den fazla zabiti ile 10 bin erini şehit ve yaralı verdi. Fakat buna karşılık İngiliz ordusundan bugün, burada 5 general, 481 subay, 13.300 er esir aldı. Bunları kurtarmaya gelen İngiliz ordusunun ise bugüne kadar zayiatı 30 bin kişidir.

Türk sebatının İngiliz inadını kırdığı bu harpte birinci vaka Çanakkale’de, ikinci vaka da burada geçti.

Bu güne, “Kût Bayramı” adını veriyorum! Ordumun her ferdi her yıl bugünü kutlarken, şehitlerimize Yâsinler, Tebarekeler, Fâtihalar okunsun!

6. Ordu Kumandanı

Mirliva (Tuğgeneral) Halil

28.04.2016

Unutulan Zafer Kûtulamâre (video)