Av. Tuncay Dolu

Patron işçiyi ''Sendikaya üye oldu''diye kovamaz

Av. Tuncay Dolu

  • 3358

Sendikal tazminat nedir? Sendikaya üye olan işçi bu nedenle işten kovulursa yapması gerekenler nelerdir?

İşçiler sadece bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları nedeniyle değil, aynı zamanda iş saatleri dışında veya işverenin rızası ile iş saatleri içinde, işçi sendika ve konfederasyonlarının faaliyetlerine katılmalarından dolayı işte çıkarılamaz veya herhangi bir nedenle farklı muameleye tabii tutulamaz. Aksi davranış halinde işverenin işçiye ödemekle yükümlü olduğu tazminata sendikal tazminat denir.

Burada sözü geçen işçiler sadece sendika üyesi işçiler değil işletmede çalışan tüm işçileri kapsamaktadır.

6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 25.maddesinde sendikal tazminatı gerektiren nedenler sayılmıştır.

Sendikal Tazminatı Gerektiren Nedenler:

1.    İşçilerin işe alınmaları; belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, belli bir sendikadaki üyeliği sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri veya herhangi bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları şartına bağlı tutulması,

2.    İşveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapması,

3.     İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılması veya farklı işleme tabi tutulması,

Sendikal Tazminat Miktarı Nedir?

İşverenin fesih dışında yukarıdaki sayılan eylemlerde bulunması halinde hâlinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilebilir.

Sendikal tazminat davası İşe iade dava ile birlikte açılabilir. İşe iade davası sonucu açılan davada (yukarıdaki durumların varlığı halinde) işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata hükmedilebilir.

Sendikal Tazminat Davalarında İspat Yükü:

İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Eğer işçi feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia ederse, feshin sendikal nedene dayandığını, işverenin sendikal ayrımcılık yaptığını ispat etmekle yükümlüdür.

Sendikal tazminata hükmedilir ise bir fiile iki ayrı yaptırım uygulanamayacağı kuralınca kötü niyet tazminatına hükmedilemez.

Sendikal tazminat sadece iş sözleşmesinin feshi halinde değil işverenin sendikal nedenlerle sendikal ayrımcılık yapılması halinde de talep edilebilir. 

22 Ekim 2014’te Anayasa Mahkemesi, 6356 Sayılı yasının çalışanlar aleyhine önemli düzenlemeler içeren 3 maddesini iptal etti.  6356 Sayılı yasının 25.maddesinin  (4) numaralı fıkrasında yer alan “...fesih dışında...” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline, karar verdi.

6356 Sayılı kanunun Sendika Özgürlüğünün Güvencesi başlıklı 25. Maddesinin 4. Fıkrasında yer alan ‘fesih dışında’ ibaresinin iptal edilmesi sonucunda, işverenin, işçinin iş akdini fesih etmesi halinde de işçinin 1 yıllık ücretinden az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilebilecektir.

İptal kararından sonra 'sendikal faaliyet nedeniyle' işten çıkarılan tüm işçiler, işe iade davası ya da sendikal tazminat davası açabilecekler. Böylece bir iş yerinde 3 günlük çalışan bile sendikal gerekçeyle işten atıldığında 16 maaş tazminat alabilecek.

Yine 6356 Sayılı yasının 25.maddesinin  (5) numaralı fıkrasının; a- Birinci cümlesinde yer alan “18” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline, karar verilmiştir.

6356 Sayılı kanunun Sendika Özgürlüğünün Güvencesi başlıklı 25. Maddesinin 5. Fıkrasında yer alan ‘18’ ibaresinin iptal edilmesi sonucunda, 4857 Sayılı Kanunun 18. Maddesinde belirtilen ve işe iade davası açmak için gerekli olan, en az 30 işçi çalışan işyerleri ve işçinin en az 6 aylık kıdemi olması şartları olmaksızın, tüm işyerlerinde çalışan işçilerin iş sözleşmesinin, sendikal bir nedenle feshedilmesi halinde 4857 Sayılı Kanunun 20 ve 21. Maddelerine göre işe iade davası açılabilecek ve sendikal tazminata hükmedilebilecektir.

6356 sayılı yasa gereği 30 ve daha az işçi çalıştıran iş yerlerinde çalışan işçilerin ya da herhangi bir holdingde 6 aydan az çalışanlar ile geçici süreli iş sözleşmesi imzalayanların sendikal faaliyet nedeniyle işten atılması durumunda 'sendikal tazminat' alamadığı gibi, işe iade davası da açamadıklarına dikkat çekti. Ancak Anayasa Mahkemesi'nin iptaliyle, artık tüm çalışanların sendikal faaliyet nedeniyle işten çıkarılması durumunda isterse 'sendikal tazminat' isterse de 'işe iade davası' açabilecek.

Bir işçi sendikal nedenle işten atılırsa süresine, nerede, hangi sözleşmeyle çalıştığına bakılmaksızın; işe iade davası açabilecek. Bu durumda mahkeme iki karar verebilir. O işçinin işe iadesine hükmederse işçiye sadece 4 aylık çalıştırılmayan süre ücreti ödenir ve işçi işine geri döner. İşine geri dönmek istemezse, 12 aylık maaşı kadar 'tazminat' alır. Mahkeme, ikinci olarak işe iadesi yerine 1 yıllık ücretinden az olmayacak şekilde 'işe iade tazminatına' hükmedebilir. Ki bu durumda, işçi 12 maaş tazminat, ilave olarak da 4 maaş çalıştırılmayan süre ücreti olmak üzere toplam 16 maaş alabilir."

Bu tür işyerlerinde çalışanlar da 'sendikal' gerekçeyle işten atılsalar bile, mahkeme kararıyla bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere 'sendikal tazminat' alabilecekler. Örneğin asgari ücretli bir çalışan tüm haklarına ek olarak, 1071 liralık brüt ücretin 12 ile çarpılması sonucu, 12 bin 852 liralık da 'sendikal tazminatı' alabilecekler.
 

Yazarın Diğer Yazıları