Semih Gündüz

Avrupa'ya vizesiz seyahat gerçekleşir mi?

Semih Gündüz

  • 1678

Avrupa hukuku deyince aklımıza Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi geliyor. Aslında, asıl Avrupa hukukunu, yani Avrupa Birliği hukukunu Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) oluşturuyor. Dikkat edilmesi gereken nokta, Avrupa Hukuku ile Avrupa Birliği Hukukunun farklılık arzettiği.

Buradan yola çıkıldığında, Avrupa Birliği için asıl hukuku ABAD oluşturuyor. Peki, bu ABAD Türk vatandaşları için, Avrupa Birliği ülkelerinde vizesiz hareket serbestisine imkan tanıyor mu?

Bu soru önemli, çünkü, diğer bir çok ülke için ABAD'ın özgürlük getirici, genişletici hükümleri yer alıyor. Bu hareket tarzı ise, Avrupa Birliği ülkeleri arasında iletişimi güçlendiriyor.

Aşağıda ele alınan ABAD kararında, Türk vatandaşları için Avrupa Birliği ülkelerinde vizesiz giriş hakkı olup olmadığı inceleniyor.

DAVA
    
Adalet Divanının, Leyla Ecem DEMİRKAN ile Almanya Federal Cumhuriyeti arasındaki 24 Eylül 2013 tarih ve C-221/1 sayılı kararınında; Leyla Ecem DEMİRKAN'ın Almanya'da yaşayan üvey babasını ziyaret etmek icin yaptığı vize başvurunun Alman makamları tarafından reddedilmesi üzerine, işlemin iptali ve vize verilmesi için Berlin İdare Mahkemesi'nde dava açar, reddedilir, dava üst Mahkemeye taşınır, üst Mahkeme Avrupa Birliğinin İşleyişine Dair Anlaşma'nın 267. maddesine göre Divan'a ön karar usulü için müracaat eder.

MEVZUAT

Ülkemiz tarafından 23 Kasım 1970'de imzalanıp 1 Ocak 1973'te yürürlüğe giren Katma Protokol'ün 41'inci maddesinin 1'inci fıkrasında; "Taraflar, aralarında, yerleşme hakkı ve hizmetlerin serbest edimine yeni kısıtlamalar koymaktan sakınırlar" ifadesi yer almaktadır. Bu ilke, "yeni kısıt koymama", yani "standstill hükmüdür."

15 Mart 2001 tarih, 539/2001/EC sayılı Tüzüğün 1. maddesine göre Ek I'ine göre AB için üçüncü ülkelerin vatandaşları, üye devletlerin dış sınırlarında vizeye sahip olmalıdır. Türkiye bu listededir. Katma Protokol’ün yürürlüğe girdiği 1 Ocak 1973 tarihinde mevzuatı, ailesini ziyaret etmek için Almanya'ya girmek isteyen bir Türk Vatandaşının vize almasını gerektirmemektedir.

Katma Protokol'ün 41'inci maddesine göre, bir Türk vatandaşı için 1 Ocak 1973'te sahip olunan vizesiz Almanya ziyareti hakkının,  15 Mart 2001 tarihli Tüzük gerekçe gösterilerek sınırlandırılması mümkün değildir. Almanya'ya vizesiz seyahat hakkı sonradan sınırlandırılmıştır.

Burada, yalnızca Almanya yer almaktadır, çünkü her ülke için o tarihteki duruma bakılmalıdır. Standstill hükmü ile kazanılmış haklar korunmaktadır. Doğrudan bir hak tanınması söz konusu değildir. 1 Ocak 1973'te bir Türk vatandaşı Almanya'ya girişte vize alması gerekse, Leyla Ecem DEMİRKAN tarafından vizesiz Almanya'ya giriş talep edilmesi mümkün olmazdı.

NETİCE

Pek, kötüleştirme yasağı varken, önceden Almanya'ya giriş hakkı olduğu için giriş hakkının sınırlandırılmaması gerekirken, ABAD ne demiştir.

1- Avrupa Birliği antlaşmaları, üçüncü ülkeler için doğrudan uygulanmamalıdır.

2- Ortaklık Anlaşması'nın 14. maddesinde yer alan “esinlenmekte uyuşmak” ifadesi doğrudan yükümlülük doğurmaz. "Standstill hükmü” Türk Vatandaşları’na kendiliğinden yerleşme ve ikamet hakkı, hizmet sunumu serbestisi veya bir üye devlete girme hakkı vermek icin yeterli değildir.

3- AB ve Türkiye ortaklığının iktisadi temelde olduğu ileri sürülerek, Türkiye ve AB arasında imzalanan anlaşmaların iktisadi anlaşmalar olduğu kararda yer almıştır. Bu durumda, Katma Protokol'ün standstill hükmü geçersiz kılınmıştır. 

4- Halbuki, Divan tarafından daha bir çok davada Katma Protokol ve standstill hükmü uygulanarak karar verilmiştir.

5- Netice itibariyle, Türkiye ile AB arasındaki anlaşmalar kademeli anlaşmalardır. AB'ye geçişi sağlamaya yönelik olsa dahi, iktisadi anlaşmalardır. Diğer AB Anlaşmaları ile bağlantı kurulmasını sağlayarak, Türk vatandaşlarına haklar doğurmaz. Almanya'da önceden vizesiz seyahat hakkı olsa da, daha sonradan sınırlandırmama ilkesi burada uygulanamaz.

DEĞERLENDİRME

ABAD, diğer AB ülkeleri için genişletici yorumlar yaparken, Türk vatandaşına dair kararda antlaşmaları daraltıcı yönde yorumlamıştır.

Anlaşılacağı üzere, Türk vatandaşları hukuki yollardan AB ülkelerine vizesiz seyahat hakkına müracaat ettiklerinde, netice alamayacaklardır.

Allah'ın selamı üzerinize olsun.

Yazarın Diğer Yazıları