İsrail ile Türkiye arasında yeni dönem

İSRAİL komandolarının 2010 yılında Gazze’ye insani yardım taşıyan Mavi Marmara gemisine yaptığı baskında 9’u Türk 10 kişinin öldürülmesinin ardından bozulan ikili ilişkilerin onarılması için iki ülkenin heyetleri İsviçre’nin Zürih kentinde biraraya geldi. İsrail’in Haaretz gazetesi, görüşmede Türkiye’yi Dışişleri Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu’nun başkanlığındaki bir heyetin temsil ettiğini, İsrail tarafında da istihbarat teşkilatı Mossad’ın gelecekteki şefi Yossi Cohen ve Başbakan Binyamin Netanyahu’nun Türkiye ile ilişkilerden sorumlu danışmanı Joseph Ciechanover’ın bulunduğunu yazdı. 

İsrail basınına yansıyan iddialara göre taraflar ikili ilişkilerin yeniden başlatılması için imzalanacak nihai anlaşma öncesinde beş maddelik bir yol haritasında mutabakata vardı. 

BEŞ MADDE İDDİASI

Haaretz’e konuşan İsrailli bir yetkili, henüz nihai anlaşmanın imzalanmadığını belirterek, “Hala bazı detaylar üzerinde çalışmak durumundayız. Ancak kriz çözülme yoluna girdi” diye konuştu.  İddia edilen beş madde şöyle:

1- İsrail, Mavi Marmara saldırısındaki mağdur ve kurbanlar için 20 milyon dolarlık bir tazminat fonu oluşturacak. 

2- Türkiye ve İsrail, karşılıklı olarak büyükelçiler atayacak. 

3- Mavi Marmara baskını için İsrail askerlerine yönelik suçlamalar düşürülecek. 

4- Türkiye, Hamas liderlerinden Salih el-Aruri’yi sınır dışı edecek. Örgütün Türkiye’deki faaliyetleri kısıtlanacak.

5- Türkiye ve İsrail doğalgaz sahalarında işbirliğine gidecek. Türkiye’nin İsrail’den doğalgaz satın alacak. İsrail, Türkiye’de inşa edilecek boru hattıyla Avrupa’ya doğalgaz satacak.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bir süre önce yaptığı açıklamada İsrail’in Türkiye’ye doğalgaz satışı konusunda Ankara ile görüşme halinde olduğunu söylemişti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesinin bölge için hayati önem taşıdığını kaydetmişti. 

TÜRKİYE: GÖRÜŞME OLUMLU İLERLİYOR

TÜRKİYE, Mavi Marmara krizinden sonra ilişkilerini en alt düzeye indirdiği İsrail ile yeni bir döneme giriyor. Başbakanlık’tan yapılan açıklamada İsrail ile ‘normalleşme görüşmelerinin bir süredir yapıldığı ve olumlu yönde ilerlediği’ kaydedildi.

Hürriyet’e bilgi veren Türk diplomatik kaynaklar “Henüz imza aşamasına gelmiş bir sonuca varmış değiliz” derken bir hükümet yetkilisi anlaşmanın yakında sonuçlanabileceğini söyledi.

Görüşmeleri Dışişleri Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu’nun yapmasının Ankara’nın iyi niyet göstergesi olduğunu, böylelikle iki ülke arasındaki diplomatik ilişkileri ‘ikinci kâtiplik’ düzeyinden müsteşar seviyesine çıkarıldığını belirttiler. 

GAZZE SORUSUNA YANIT YOK

Türkmenistan ziyaretinin ardından uçakta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da normalleşme için öncelikle İsrail’in Mavi Marmara kurbanlarının ailelerine tazminat ödenmesi ve Gazze şeridindeki ablukaya son vermesi şartlarını sıralamıştı. Metinde “Neden Gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılması şartının bulunmadığı” sorusuna Türk kaynaklar net bir yanıt vermezken, Gazze’ye giriş ve çıkışların daha kolay hale getirilmesinin söz konusu olacağını söylemekle yetindiler. Haaretz’e konuşan İsrailli bir yetkiliyse Gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılması önerisinin müzakere masasında olduğunu doğrulayarak “Fikirler var ancak konuya henüz çözüm bulunmuş değil. Kolay değil” yorumunu yaptı. 

------------------------------------------

'İsrail ile yeni dönem'i Verda Özer yorumladı

Son haftalarda Türkiye ve İsrail'in en tepe isimlerinden normalleşme işaretleri zaten geliyordu. Geçtiğimiz hafta konuştuğum üst düzey bir Türk yetkilinin "çok yakında ilişkilerde toparlanma olabilir" dediğini de yazımda aktarmıştım. O nedenle bu sürprize hazırdık.

Şimdi tek eksik, üzerinde uzlaşılan bu anlaşmanın imzalanması. Burada ise ilk iş Başbakan Netanyahu'ya düşüyor.

Peki neden bu süreç bir anda hızlandı? Bunun başlıca sebebi, bölgede değişen dinamikler; yeni güç dengesi... Bölgede hatlar hızla belirginleşiyor.Irak, İran ve Suriye, Rusya güdümünde hareket ediyor.

İsrail ise kadim düşmanı İran'ın ağırlığı olan bu "Şii ekseninden" son derece rahatsız. Ankara da özellikle Rusya krizinden sonra bu eksenin tam tersine düşmüş durumda. Dolayısıyla iki ülkenin bölgeye dair stratejik çıkarları tamamen örtüşüyor.

Bununla birlikte Ankara son zamanlarda Trans-Atlantik güvenlik ittifakı, yani NATO, ve AB ile ilişkilerini ısındırdı. Batı ile stratejik ortaklığı ve ilişkileri olan İsrail yine bu resimde de önemli.

Son olarak enerji... Rusya ile yaşama olasılığımız olan doğalgaz sorunu ve sekteye uğrayabilecek ortak enerji projeleri, Ankara'yı son günlerde alternatif yollar aramaya itti. Buna bir de Doğu Akdeniz'de son yıllarda ortaya çıkan büyük gaz rezervlerini ekleyin. 

Ezcümle, kader ağlarını iki ülkenin yakınlaşması için örmüş görünüyor!