Borç ilişkisi hukuki işlemden veya doğrudan doğruya kanundan doğar. Hukuki işlemden doğan borç ilişkileri kaynağını sözleşmeler oluşturur.
Haksız fiil, sebepsiz zenginleşme, vekaletsiz iş görme gibi durumlar ise kanundan kaynaklanır.
Basit anlamda “tıbbi müdahalelerde özen yükümlülüğüne aykırılığı” ifade eden malpraktis, genel olarak hekimin tıbbi müdahaleyi uygularken standartları yakalayamaması şeklinde tanımlanabilir.
Bu durum, uygulananların aşırıya kaçması ya da olması gerekenden düşük kalması ile oluşabilir.
Öncelikle hekimler hastaları ile tedavi amacı ile ilişki kurdukları anda sözleşme niteliğini kazanabilmesi için karşılıklı irade açıklamaları birbirlerine uygun olmalı ve örtüşmelidir. Başka bir anlatımla karşılıklı irade açıklamaları birbiri ile örtüşmelidir.
Taraflar sözleşmenin esas noktalarında anlaşmamışsa ikinci derecedeki noktalar için anlaşmamış olsalar bile sözleşme kurulmuş olur.
Ancak sözleşmenin şekline uygun hükümler saklı tutulur. (TBK.m.2)
Doktora dedik ki; benim burun ameliyatımı yapar mısın?
Bu bir öneri (icap)dir.
Öneri zaman itibarı ile ilk yapılana denir.
Eğer doktor deseydi ben senin burun ameliyatını yapayım. Bu öneri olmuş olacaktı.
Öneri süreli veya süresiz olabilir. Süreli olan öneriye “kabul” zamanında gelmez ise önerisine bağlılıktan kurtulur. (TBKm.3)
Öneriler bazen herkese açık öneri şeklinde de olabilir, örneğin checkup kampanyaları vb. tabii bu bağlayıcı bir öneri değildir.
Telefonla kurduğumuz bir ilişki veya muayene esnasında kurduğumuz bir öneri-kabul ilişkisinde de biz sözleşmenin kurucu unsurlarını kurmuş oluruz.
Öneriye muhatap olan kişi bunu davranışları ve mimikleri ile bunu kabul anlamını yapıyorsa bu örtülü kabul anlamım taşır ve sözleşme kurulmuş olur. (TBK.m.6)
Sözleşme; şekil açısından iradenin belli bir biçimde açıklanması olarak tanımlanır.
Şekil kaynaklarına göre, kanuni şekil-iradi şekil, amaçlarına göre geçerlilik şekli-ispat şekline tabiidir. (TBK.m.12.)
Kişiler arasında ki borç ilişkisi kuran sözleşmeler de konularına göre sınıflandırmaktadır.
Sözleşmelerin bazılarının konusunu hizmet edimi içerir. İş görme konulu edimi içeren sözleşmelere hizmet, istisna, vekalet sözleşmeleri örnek verilebilir.
Doktor- Hasta konusu açısından, yaptığı işlemlere göre sözleşme şekillerini şöyle sıralayabiliriz:
1-Eser sözleşmesi.
2- vekalet sözleşmesi.
3- hizmet sözleşmesi.
4-idarenin hizmet kusurundan doğan sorumluluk
şeklinde sıralanabilir.
Hekimin bilgi eksikliğine bağlı oluşan hatalar,
İstenilen şekilde estetik operasyonu yapamadığını beyan eden hastalar,
Hata ile hizmet veren kurum arasında oluşan ilişkiler açısından değerlendirilebilir.
Karşılıklı bu sözleşmeye uygun şekilde tedavi planlanması ve hastanın aynı şekilde tedavi protokolüne uygun olarak tedaviyi sürdürmesi gerekmektedir.
Bu sözleşmeden çıkacak olan iki taraflı borç ilişkisidir.
Bir taraf, öteki taraftan belli bir “edimi” yerine getirmesini istemektedir.
Öteki tarafta bu edimi yerine getirmek ile yükümlü olmaktadır.
Stj. Av. Tıp. Dr. Abdulkadir DESTAN
Sağlık yönetimi bilimi uzmanı
